นอกจากนี้แล้งวรรณคดีเรื่องสังข์ทองนี้อาจถือได้ว่าประกอบไปด้วยอารมณ์ของปุถุชนครบทุกอารมณ์  ทั้งรัก  โลภ  โกรธ  และหลง  ซึ่งปัญหาเหล่านี้นั้น  ทางพุทธศาสนาเรียกว่า  “ กิเลส ”  ซึ่งเป็นบ่อเกิดแห่งความทุกข์ต่าง ๆ  โดยอารมณ์หลักทั้งสี่นี้  ทำให้วรรณคดีเรื่องสังข์ทองสามารถดำเนินเรื่องไปได้ตั้งแต่ต้นจนจบ  ดังจะกล่าวต่อไปนี้ อารมณ์รักนี้เป็นอารมณ์พื้นฐานของมนุษย์อารมณ์หนึ่ง  ในวรรณคดีเรื่องสังข์ทองนี้ก็เช่นเดียวกัน  แต่ประกอบไปด้วยความรักในหลาย ๆ รูปแบบ  เช่น  ความรักระหว่างพ่อแม่กับลูก  ความรักระหว่างสามีกับภรรยา ฯลฯ  ดังจะยกมากล่าว

             ความรักระหว่างพ่อแม่กับลูก

             ในที่นี้  หมายถึงความรักระหว่างแม่กับลูกเป็นสำคัญ  นั่นคือ  ความรักระหว่างนางจันท์เทวีกับพระสังข์  และ  ความรักระหว่างนางพันธุรัตกับพระสังข์  ซึ่งจะเห็นได้ว่าเป็นความรักที่บริสุทธิ์  ไม่มีความคาดหวังหรือความต้องการปรารถนาใด ๆ เข้ามาปะปน  นางจันท์เทวีรักพระสังข์ถึงแม้ว่าพระสังข์จะเป็นสาเหตุให้นางต้องพลัดพรากจากบ้านเมือง  และต้องมาอาศัยในป่าอยู่ด้วยความยากลำบาก  ส่วนนางพันธุรัตนั้น  ถึงแม้ว่าจะเป็นยักษ์และพระมารดาเลี้ยง  แต่ก็เฝ้าถนอมเลี้ยงดูอย่างดีเป็นระยะเวลาหลายปี  ถึงแม้ว่าในที่สุดพระสังข์พยายามหาทางหลบหนีจากนางแต่นางก็ไม่ได้โกรธเกลียด  แต่ยังมอบมหาจินดามนตร์ให้พระสังข์  เพื่อให้พระสังข์นำไปใช้ให้เกิดประโยชน์อีกด้วย  ดังบทประพันธ์ที่ว่า

                 ความรักระหว่างสามีกับภรรยา

                 ในที่นี้หมายถึง  เจ้าเงาะ ( พระสังข์ ) กับนางรจนา  ซึ่งจะเห็นได้ว่าเป็นเสมือนคู่ทุกข์คู่คู่ยากซึ่งกันและกัน  เมื่อนางรจนาตัดสินใจที่จะเลือกเจ้าเงาะแล้ว  นางก็ยอมรับผลของการกระทำที่จะตามมา  นั่นคือ  ท้าวสามนต์ขับไล่ให้ออกมาอยู่กระท่อมปลายนา  ได้รับความลำบากเป็นอันมา  แต่นางก็ไม่ได้ทอดทิ้งเจ้าเงาะให้อาศัยแต่เพียงลำพัง  นางรจนายอมร่วมลำบากไปกับเจ้าเงาะด้วย  ซึ่งอาจถึงได้ว่าเป็นความรักที่มีอุปสรรคแต่ยิ่งใหญ่พอสมควร  ดังบทประพันธ์ที่ว่า