ภาพโดย : นางสาวศรัณยธร เลิศผดุงกิจ 

ชื่อพื้นเมือง                 :           ผกากรองต้น ขะจาย ตาปู ขี้กา คำขี้ไก่ สาบแร้ง

ชื่อสามัญ                    :           Cloth of Gold, Hedge Flower

ชื่อวิทยาศาสตร์          :           Lantana camara, Linn

ชื่อวงศ์      : VERBENACEAE 

ภาพโดย : นางสาวศรัณยธร เลิศผดุงกิจ 

ผกากรอง เป็นไม้พุ่มที่พบทั่วไปในบ้านเราใบจะมีสีเขียวเข้ม ใบรูปไข่ขอบใบจักเล็กน้อย ผิวใบจะมีขนอยู่ทำให้รู้สึกสากๆเมื่อจับต้อง ผกากรองนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ โดยอาจปลูกเป็นแถวหรืออาจปลูกเป็นกลุ่มให้เกิดเป็นพุ่มก็ได้ ดอกของผกากรองมีลักษณะสีสันที่ สวยงามมากมีหลายสีตั้งแต่เหลือง ชมพูและม่วง

ส่วนที่นำมาใช้ทำยา คือ ใบ ดอก ราก โดยเก็บได้ตลอดปี จะใช้สดหรือตากแห้งก็ได้

"ใบ"   มีรสขม เย็น ใช้แก้บวม ขับลม แก้แผลผดผื่นคันที่เกิดจากความชื้นหรือหิด ซึ่งเตรียมยาดังนี้นำใบสด10-15 กรัม มาตำและพอกบริเวณที่เป็น หรือ นำใบสดมาต้มแล้วนำน้ำที่ได้มาชะล้างบริเวณที่เป็น

"ดอก" มีรสจืดชุ่ม แต่ให้ความรู้สึกเย็น ใช้แก้อักเสบ ห้ามเลือด แก้วัณโรค อาเจียนเป็นเลือด แก้ปวดท้องอาเจียน แก้ผื่นคันที่เกิดจากความชื่นและรอยฟกช้ำที่เกิดจากการกระทบกระแทก โดยเตรียมยาดังนี้ ถ้าเป็นยารับประทานเพื่อรักษาอาการอาเจียนเป็นเลือด แก้วัณโรค แก้ปวดท้องอาเจียน ให้ใช้ดอกสด 10-15 ช่อหรือดอกแห้ง6-10 กรัม ต้มน้ำดื่ม จนกว่าอาการจะดีขึ้น ถ้าใช้รักษารอยฟกช้ำหรือผดผื่น ให้นำดอกสดมาตำและพอกบริเวณที่เป็น

"ราก" ใช้แก้หวัด ปวดศีรษะ ไข้สูง ปวดฟัน คางทูม รอยฟกช้ำที่เกิดจากการกระแทก โดยถ้าใช้รักษาอาการไข้ คางทูม ให้ใช้ราก30-60กรัม ต้มน้ำดื่ม และถ้าใช้รักษาอาการปวดฟัน ใช้รากสด 30 กรัมกับเกลือจืด 30กรัม ต้มน้ำบ้วนปาก การใช้ผกากรองรักษาโรคก็มีข้อควรระวัง คือ หญิงมีครรภ์ห้ามรับประทาน ส่วนที่ห้ามรับประทานสำหรับทุกคนเพราะจะเกิดอันตรายจากพิษ คือ ผลแก่แต่ยังไม่สุกเนื่องจากสารกลุ่ม triterpenoid ได้แก่ lantadene A และ lantadene B ซึ่งรับประทานเมล็ดเข้าไปจะมีอาการเพลีย มึนงง ตัวเขียว ท้องเดิน หมดสติและเสียชีวิตในที่สุด

ภาพโดย : นางสาวศรัณยธร เลิศผดุงกิจ  

ส่วนที่เป็นพิษ คือ ส่วนของผลแก่แต่ยังไม่สุกและใบ
สารพิษ :    ในใบพบสาร triterpenes ชื่อ lantadene A และ B,  lantadene A  มีพิษมากกว่า lantadene B และสารขม corchorin 
การเกิดพิษ : สาร lantadene A และ B  เป็นพิษต่อคนและสัตว์เลี้ยง แต่ไม่เป็นพิษต่อตับ แต่อนุพันธ์ของมันเป็นพิษต่อตับ ในเมล็ดมีสาร glycosides corchoroside A และB จะกระตุ้นหัวใจ ส่วนสารขมcorchorin กินมากทำให้คลื่นไส้ อาเจียน ม่านตาขยาย ชีพจรผิดปกติ และอาจหมดสติ
การรักษา :  - ล้างท้องทันที - ส่งโรงพยาบาล - รักษาตามอาการ

** หมายเหตุ :   ผกากรองจะมีหลายชนิด บางชนิดเป็นไม้พุ่ม บางชนิดเป็นไม้เลื้อย บางชนิดมีพิษ บางชนิดไม่มีพิษ ดอกหลายสี