การเพาะพันธุ์ของต้นพญาสัตบรรณ

ภาพโดย http://www.khonshop.com/images/webboard/20070918191337.gif

วิธีการขยายพันธุ์ที่นิยมกันทั่วไปสำหรับไม้ป่า คือ

การขยายพันธุ์โดยอาศัยเมล็ด เนื่องจากการผลิตกล้าไม้จำนวนมาก ๆ นั้น การเพาะเมล็ดทำได้สะดวกที่สุด ตลอดจนการดูแลรักษากล้าไม้ก็ไม่ต้องอาศัยวิธีปฏิบัติที่ยุ่งยากมากนัก วิธีการเพาะเมล็ดจึงเป็นที่นิยมโดยทั่วไป เพราะทำได้ง่ายประหยัดและได้ผลดีนอกจากการผลิตกล้าโดยการเพาะเมล็ดด้วย การผลิตกล้าไม้ตีนเป็ดยังสามารถ ทำได้โดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจากการทดลองของอาจารย์ปราณี, ฮัมเมอร์ลิงค์ (หัวหน้าโครงการพัฒนาการผลิตกล้าไม้โตเร็วและปลอดโรคเพื่อการปลูกป่าและการอุตสาหกรรม ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์) ปรากฏว่าตีนเป็ดจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อมีการเจริญ เติบโตดี
เทคนิคการเพาะชำกล้าไม้

การเพาะกล้าไม้ตีนเป็ด ก่อนอื่นต้องมีเมล็ดพันธุ์ที่ดีเสียก่อน การเลือกเก็บเมล็ดพันธุ์จากต้นแม่ที่ดีจะให้กล้าไม้คุณภาพดี ซึ่งเมื่อนำไปปลูกสร้างสวนป่าก็จะให้ผลผลิตเนื้อไม้ ที่ดีด้วย การเลือกแม่ไม้เพื่อเก็บเมล็ดต้องดูว่ามีลักษณะลำต้นเปลาตรง สูงเด่น และมีเรือนยอด ที่สมบูรณ์ ลำต้นแข็งแรง ไม่มีโรคและแมลงรบกวน เมื่อเลือกหาแม่ไม้ที่ดีได้แล้วควรเก็บเมล็ด ให้ถูกต้องตามฤดูกาล เนื่องจากเมล็ดของต้นตีนเป็ดมีขนาดเล็กเบามีขน เมื่อฝักแก่จะแตกออกทำให้เมล็ดภายในปลิวกระจายไปตามลม หากปล่อยให้ฝักแตกแล้วจะไม่สามารถเก็บเมล็ดได้โดยทั่วไปจะเก็บเมล็ดได้ราวเดือนกุมภาพันธ์จนถึงเดือนเมษายน ซึ่งแต่ละท้องที่จะแตกต่างกัน เนื่องจากสภาพภูมิอากาศ ความชื้น และปัจจัยต่าง ๆ ที่ต้นตีนเป็ดขึ้นอยู่ ถ้าต้นแม่ที่เลือกอยู่ในเขตภาคเหนือและอีสานจะแตกต่างกันมากกับตีนเป็ดที่ขึ้นทางภาคใต้ ขึ้นอยู่กับการคอยสังเกตดูว่า ต้นแม่นั้นออกดอกเมื่อใดและเป็นฝักเวลาใด การเก็บเมล็ดบนลำต้นใช้วิธีสอยฝัก ลักษณะฝักแก่เป็นสีน้ำตาล แต่ถ้าปล่อยให้ฝักเป็นสีน้ำตาลหมดทั้งฝักเป็นการเสี่ยงต่อโอกาสที่ฝักจะแตก และเมล็ดปลิวกระจายไปได้ง่าย ควรเก็บเมื่อฝักห่ามใกล้แก่ สีของฝักเป็นสีน้ำตาลปนเขียว ฝักที่เก็บได้จะต้องนำมาตากแดดประมาณ 2 วัน ฝักจะแตกสามารถแยกเอาเมล็ดออกได้ การตากมีข้อควรระวัง คือ เมื่อฝักแตกเมล็ดจะถูกลมปลิวต้องใช้มุ้งลวดพลาสติก คลุมฝักเอาไว้ตลอดเวลาที่ตากเมล็ดที่แยกออกจากฝักแล้วหากไม่นำไปเพาะทันทีจะต้องเก็บไว้ในสภาพปลอดความชื้นด้วยการเก็บใส่ถุงพลาสติกปิดสนิท แล้วเก็บไว้ในอาคารหรือตู้เย็นอัตราการงอกของเมล็ดที่เก็บมาจาก ต้นใหม่ ๆจะดีกว่าเมล็ดที่เก็บค้างปีเอาไว้

ข้อดีของพันธุ์ไม้ :เนื้อไม้สีขาวอมเหลืองอ่อน เนื้อไม้หยาบ อ่อนแต่เหนียว ตบแต่งง่าย ใช้ทำหีบใส่ของ ลูกทุ่นอวน รองเท้าไม้ ของเล่นสำหรับเด็ก ไม้จิ้มฟัน เปลือกใช้รักษาโรคบิด แก้หวัด หลอดลมอักเสบ เป็นยาสมานลำไส้ ใบใช้พอกดับพิษต่าง ๆ ยางทำยารักษาแผลเน่าเปื่อย

ข้อแนะนำ :ต้องการแสงแดดจัด หรือกลางแจ้ง ชอบดินร่วนซุย ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องโรคและศัตรู เพราะมีความทนทานสภาพธรรมชาติได้ดี