วนอุทยานถ้ำแก้วโกมล

วนอุทยานถ้ำแก้วโกมล เดิมเรียกชื่อถ้ำผลึกแคลไซต์แม่ลาน้อย ตั้งอยู่บริเวณเขาดอยถ้ำ หมู่ที่ 14 บ้านห้วยมะไฟ ต.แม่ลาน้อย อ.แม่ล่าน้อย จ.แม่ฮ่องสอน ความแวววาวของผลึกแร่แคลไซต์ สีขาวใสที่เคลือบ ฉาบ ผนังภายในถ้ำแก้วโกมลหรือที่เรียกกันว่าถ้ำน้ำแข็งถูกค้นพบโดยบังเอิญเมื่อวิศวกรสำรวจ เหมืองแร่ของ สำนักงานทรัพยากรธรณีแม่ฮ่องสอน ขุดเจาะอุโมงค์เข้าไปตามสายแร่ ลักษณะถ้ำมีผนังแวววาว ยิ่งยามต้อง แสงไฟผลึกแร่ดูงดงามดั่งเกล็ดน้ำแข็ง ถ้ำเช่นนี้พบได้เพียง 3 แห่งในโลก คือประเทศออสเตรเลีย ประเทศจีน และประเทศไทย

      ถ้ำแห่งนี้เป็นถ้ำผลึกแคลไซต์ ที่ประกอบด้วยหินในตระกูลคาร์บอเนต ชนิดแอนไฮดรัสคาร์บอเนต ที่มีความใสกาวบริสุทธิ์มีรูปลักษณ์หลากหลายลักษณะ มีรูปผลึกอยู่ในระบบสามแกนราบ ส่วนใหญ่เป็นรูปหกเหลี่ยมยาวยอดแหลมหรือรูปสี่แหลมขนมเปียกปูน มีแนวแตกเรียบที่สมบูรณ์ 3 แนว เป็นสิ่งที่พบได้ยากในธรรมชาติ เพราะต้องมีองค์ประกอบที่ครบทั้ง หินปูน ไอน้ำร้อนที่ได้จะน้ำพูร้อนธรรมชาติ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซต์ไอสารละลายแคลเซียมไบคาร์บอเนตที่กลั่นตัวในอุณหภูมิสูงสุดและต้องอิ่มตัวในอุณหภูมิที่ต่ำสุด

      สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร ยังถ้ำแม่ลาน้อย(ชื่อเดิม) เมื่อวันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2544 และได้พระราชทานนามว่า "ถ้ำแก้วโกมล" และยังพระราชทานนามให้กับถ้ำย่อย ๆ ทั้งห้าห้องของถ้ำแก้วโกมล ตามลักษณะของแต่ละห้องว่า    
    1. ห้องพระทัยธาร
    2. ห้องวิมานเมฆ
    3. ห้องเฉกหิมพานต์
    4. ห้องม่านผาแก้ว
    5. ห้องเพริศแพร้วมณีบุปผา
ซึ่งห้องที่ 5 หรือ ห้องเพริศแพร้วมณีบุปผา ถือว่าเป็นห้องที่งดงามที่สุดในถ้ำแก้วโกมล

เนื่องจากถ้ำแก้วโกมลเป็นถ้ำที่มีผลึกแร่แคลไซท์ ซึ่งจะหากสัมผัสกับมนุษย์ ก็จะทำปฏิกิริยากับโปรตีนในเหงื่อ ของมนุษย์ ทำให้ดำและไม่สามารถเจริญเติบโตต่อไปได้อีก การเข้าชมถ้ำแก้วโกมล จึงห้ามจับผนังถ้ำอย่าง เด็ดขาด นอกจากนี้แล้ว ทางวนอุทยาน ฯ ก็ห้ามมิให้นำกระเป๋า ห้ามใส่หมวกเข้าไปในถ้ำเพื่อเป็นการรักษาถ้ำไว้ ให้คงอยู่สืบไป ภายในถ้ำแก้วโกมลมีอากาศร้อนและเป็นที่อับ อากาศไม่สามารถถ่ายเทได้ มีออกซิเจนจำกัด จึงทำให้มีการกำหนดให้นักท่องเที่ยว เข้าได้เพียง 20 นาที และ 20 คนเท่านั้น เพราะว่าจะมีออกซิเจนไม่เพียงพอต่อการหายใจของนักท่องเที่ยว