การแบ่งเซลล์ของสิ่งมีชีวิตมี 2 ขั้นตอนคือ

1.การแบ่งนิวเคลียส ( Karyokinesis )
2.การแบ่งไซโทพลาสซึม( Cytokinesis )มี 2 แบบคือ
2.1 แบบที่เยื่อหุ้มเซลล์คอดกิ่วจาก 2 ข้างเข้าใจกลางเซลล์เรียกว่าแบบ Furrow type ซึ่งพบในเซลล์สัตว์
2.2 แบบที่มีการสร้างเซลล์เพลท( Cell plate ) มาก่อตัวบริเวณกึ่งกลางเซลล์ขยายไป 2 ข้างของเซลล์เรียกว่าแบบ Cell plate type ซึ่งพบในเซลล์พืช

การแบ่งเซลล์แบ่งเป็น 2 ประเภทดังนี้

1.การแบ่งแบบไมโทซิส( Mitosis )
2.การแบ่งแบบไมโอซิส( Meiosis )

 

ที่มา

http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit6/genetics/DNA/DNArep/images/interphase_ac.jpg
ที่มา

http://education.kings.edu/dsmith/eng.gif

ระยะนี้ในนิวเคลียสสารพันธุกรรมจะพันกันแน่นเข้าจนเริ่มเห็นเป็นรูปโครโมโซม เซนตริโอลเคลื่อนที่ไปยังแต่ขั้วเซลล์ เมื่อถึงระยะสุดท้ายระยะนี้บางครั้งเรียกว่า โพรเมตาเฟส ( Prometaphase ) จะมีการสร้างเส้นใยสปินเดิล( Spindle fiber ) ไปยังบริเวณ ไคนีโตคอร์( Kinetochore ) ของโครโมโซม เยื่อหุ้มนิวเคลียสจะสลายไป
ที่มา:

http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit6/genetics/DNA/DNArep/images/early_late_prophase1_pc.jpg

เป็นระยะที่เห็นโครโมโซมชัดเจนมากที่สุด โดยโครโมโซมจะมาเรียงตัวอยู่ในแนวกึ่งกลางเซลล์
( Equaltorial plate ) 

ที่มา:

http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit6/genetics/DNA/DNArep/images/metaphase1_ac.jpg

http://iweb.tntech.edu/mcaprio/metaphase1.jpg

ซิสเตอร์โครมาทิด( Sisterchromatid ) ของโครโมโซมแต่ละอันถูกดึงแยกจากกันไปยังขั้วของเวลล์ การดึงนี้ใชัพลังงาน ATP  ระยะนี้สิ้นสุดเมื่อโครโมโซมทั้งหมดไปถึงขั้วเซลล์ ชุดโครโมโซมมีค่าเท่ากับ  4n
ที่มา : 

http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit6/genetics/DNA/DNArep/images/early_anaphase1_pc.jpg

การแบ่งเซลล์  ระยะไมโอซิส 1

ระยะอินเตอร์เฟส 1

คล้ายกับอินเตอร์เฟสในการแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส แต่ระยะ S ของไมโอซิสจะใช้เวลายาวนานกว่าในไมโทซิส

ที่มา:

http://e-learning.snru.ac.th/els/Cell_Biology/interphase2.gif

ระยะโพรเฟส 1

เป็นช่วงที่ใช้เวลานาน โดยโครมาทินจะหดตัวเข้ามาเป็นโครโมโซมที่เป็นคู่กัน (Homologous  chromosome )มาเข้าคู่กันให้เห็นแต่ละคู่มี 4 โครมาติด เกิดการแลกเปลี่ยนชิ้นส่วนระหว่างซิสเตอร์โครมาตืด เรียกการเกิด ครอสซิ่งโอเวอร์ ( Crossing over ) ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมกันได้

แบ่งเป็นระยะย่อยได้ดังนี้
ระยะเลพโททีน( Leptotene )
มีการพันเกลียวกันของโครโมโซม เห็นเสันสายโครมาทินยาวคล้ายเส้นด้าย

ที่มา:

http://www.vcbio.science.ru.nl/images/cellcycle/meiosis-locusta-leptotene.jpg

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/04leptotene.GIF

ระยะไซโกทีน( Zygotene )
เป็นระยะ

โครโมโซมคู่เหมือน ( Homologous chromosome ) มาแนบชิดกัน(Synapsis)ตามความยาวของโครโมโซม เรียกโครโมโซมที่แนบชิดกันว่า ไบวาเลนท์ ( Bivalent ) ซึ่งประกอบด้วย 4 โครมาทิด

ที่มา:

http://www.nzetc.org/etexts/Bio13Tuat01/Bio13Tuat01_059a(h280).jpg

http://8e.devbio.com/images/ch19/1903fig1.jpg

ระยะพาคีทีน( Pachytene )

เป็นระยะที่ไบวาเลนท์ หดตัวสั้นเข้าและหนาขึ้น การแนบชิดของโครโมโซมสมบูรณ์

ที่มา:

http://www.uoguelph.ca/zoology/devobio/
miller/150420fig1-15.JPG

http://www.jireurope.com/Gallery/images/pachytene.jpg

ระยะดิโพลทีน(Diplotene )

โครโมโซมคู่เหมือนเริ่มแยกออกจากกัน แต่มีส่วนติดกันเรียก Chiasma  เรียกกระบวนการนี้ว่า Crossing  over

 ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/
07diplotene.GIF

http://files.myopera.com/kiyoshi/
albums/164047/4diplotene.JPG

 ระยะไดอะไคเนซิส(Diakinesis)

คล้ายกับระยะดิโพลทีนแต่โครโมโซมหดสั้นกว่าจะเห็นโครโมโซมเป็นรูปวงแหวน หรือรูปเลขแปด
ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/
meiosis/08diakinesis.GIF

http://www.vcbio.science.ru.nl/images/
cellcycle/meiosis-locusta-diakinesis.jpg

ระยะเมตาเฟส 1

โครโมโซมที่มี 4 โครมาติดมาเรียงตัวที่ระนาบกลางเซลล์( Equatorial plate )มีเส้นใยสปินเดิลจับที่ไคนีโตคอร์  เยื่อหุ้มนิวเคลียสสลายไป

ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/09metaphaseI.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-4-photo.jpg

ระยะอะนาเฟส 1

เซนโทเมียร์จะยังไม่แบ่งตัวจาก 1 เป็น 2  โครโมโซมคู่เหมือนจะแยกไปยังขั้วเซลล์แต่ละโครโมโซมที่แยกไปยังขั้วเซลล์ประกอบด้วย 2 โครมาติด ระยะนี้มีชุดโครโมโซมยังคงเป็น  2n
ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/10anaphaseI.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-5-...

ระยะเทโลเฟส 1

แต่ละขั้วของเวลล์มีโครโมโซมเป็นแฮพลอยด์(n)  แต่ละโครโมโซมยังคงมีซิสเตอร์โครมาติดอยู่  มีการแบ่งไซโตพลาสซึม และสร้างเยื่อหุ้มนิวเคลียสขึ้นใหม่
ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/11telophaseI.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-6-photo.jpg

ระยะไมโอซิส 2
จะไม่มีการจำลองโครโมโซมขึ้นอีกในอินเดอร์เฟส ในสิ่งมีชีวิตชั้นสูงจะประกอบด้วย

ระยะโพรเฟส 2

โครโมโซมแต่ละเซลล์จะเริ่มปรากฏขึ้นมาใหม่ เป็นระยะที่สร้างเส้นใยสปินเดิลเพื่อดึงซิสเตอร์  โครมาทิดออกจากกัน

ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/13prophaseII.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-7-photo.jpg

ระยะเมตาเฟส 2

 ซิสเตอร์โครมาติดเรียงอยู่กึ่งกลางเซลล์ เยื่อหุ้มนิวเคลียสจะสลาย

ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/14metaphaseII.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-8-photo.jpg

ระยะอะนาเฟส 2

เป็นระยะที่ดึงซิสเตอร์โครมาทิดออกจากกันเซ็นโตเมียร์แต่ละโครโมโซมแบ่งจาก 1 เป็น 2  ระยะนี้จะกลับมามีชุดโครโมโซม 2n อีกครั้ง 

ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/15anaphaseII.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-9-photo.jpg

      
ระยะเทโลเฟส 2

 มีการสร้างเยื่อหุ้มนิวเคลียสและแบ่งไซโตพลาสซึมตามมา ในที่สุดจะได้เซลล์ลูก 4 เซลล์ จากเซลล์เริ่มต้น 1 เซลล์ ซึ่งแต่ละเซลล์จะมีชุดโครโมโซม n  โดยแต่ละเซลล์มีพันธุกรรมต่างจากเซลล์เริ่มต้นเนื่องมาจากการเกิด Crossing  over

ที่มา:

http://www.cbu.edu/~aross/embryo/meiosis/16telophaseII.GIF

http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/bis10v/week4/4webimages/figure-09-14-10-photo.jpg

เนื้อหาจะมีการปรับปรุงเป็นระยะๆต่อไป  หวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อนักเรียนในการศึกษาค้นคว้าไม่มากก็น้อย  สำคัญที่สุดขอขอบคุณทุกแหล่งข้อมูลที่อ้างอิงถึง