ภาวะปรสิต

ที่มารูปภาพ : http://cache.daylife.com/imageserve/09mt3pXccm4Fd/340x.jpg

หมายถึงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีต 2 ชนิด โดยชนิตหนึ่งเป็นฝ่ายได้ประโยชน์ เรียก ผู้อาศัยหรือปรสิต อีกชนิดหนึ่งเป็นฝ่ายเสียประโยชน์ เรียกผู้ถูกอาศัย โดยทั่วไปความสัมพันธ์แบบนี้จะเกิดขึ้นในลัาษณะที่สิ่งมีชีวิตท่เป็นปรสิตเกาะอาศัยอยู่ภายนอกร่างการยหรือภายในร่างการของผู้ถูกอาศัยโดยอาศัยอาหารต่าง ๆ จากผู้ถูกอาศัย

1.ปริสิตภายใน คือปรสิตท่อาศัย และเกาะกินอยู่ภายในร่างกายของผู้ถูกอาศัย เช่น พยาธิตัวตืด พยาธิใบไม้ตับ รวมถึงพวกจุลินทรีย์ท่เป็นปรสิตภายใน เช่น ไวรัส แบคทีเรีย โดยเฉพาะไวรัสจะมีคุณสมบัติสำคัญของการเป็นสิ่งมีชีวต คือสืบพันธุ์ได้ก็ต่อเมื่อเป็นปรสิตอยู่ภายในเซลลของผู้ถูกอาศัยเท่านั้น

2.ปรสิตภายนอก คือปรสิตที่อาศัยและเกาะกินอยู่ภายนอกร่างกายของผู้ถูกอาศัย เช่นเหา หมัด ไรไก่ซึ่งเป็นปรสิตของสัตว์ เพลี้ยหอย เพลี้ยอ่อน เพลี้ยแป้ง และเพลี้ยจักจั่น ซึ่งดูดกินน้ำเลี้ยงจากพืชจึงเป็นปรสิตของพืช ต้นฝอยทองเป็นพืชปรสิตท่มีลักษณะเป็นเส้นสีเหลืองคล้ายฝอยทองไม่มีส่วนสีเขียว จึงสังเคราะห์แสงไม่ได้ ฝอยทองจะใช้อวัยวะสำหรับดูดซึมอาหาร แทงทะลุเข้าไปในเนื้อเยื่อพืชอื่นที่เป็นผู้ถูกอาศัย ส่วนกาฝากเป็นพืชปรสิตท่มีใบสีเขียวได้รับสารอาหารและน้ำจากพืชผู้ถูกอาศัยและสังเคราะห์แสงได้

ลักษณะทั่วไปของการดำรงชีพแบบภาวะปรสิต

1.โดยปกติทั้งปรสิตและผู้ถูกอาศัยมักปรับตัวให้อยู่รอดทั้งสองฝ่าย โดยปรสิตไม่ทะอันตรายผ๔ถูกอาศัยให้ตายอย่างรวดเร็ว แต่จะเบียดเบียนช้า ๆจนผู้ถูกอาศัยอ่อนแอและอาจเกิดโรคแทรกซ้อน ดังนั้นจึงไม่เป็นผลดีต่อผู้ถูกอาศัยอย่างไร

2.ปรสิตส่วนใหญ่มักจะเบียดเบียนเอาสารอาหารจากผู้ถูกอาศัย เช่น ปรสิตของสัตว์จะได้อาหารจากผู้ถูฏอาศัย 3 กรณี

2.1อาหารที่ผู้ถูฏอาศัยกินก่อนและหลังจากย่อยแล้ว

2.2เนื้อเยื้อของผู้ถูกอาศัย โดยกินส่วนท่อยู่ภายในเซลล์ หรือปล่อยน้ำย่อยออกไปยังสิ่งต่าง ๆ ภายในเซลล์

2.3สารบางชนิดที่ผู้ถูกอาศัยปล่อยออกม่นอกจากเบียดเบียนสารอาหารแล้ว ปรสิตยังอาศัยร่างการของผู้ถูกอาศัยเป็นแหล่งที่อยู่ชั่วคราวหรือถาวรก็ได้

3.ปรสิตแต่ละชนิด มักจะมีความจำกับผู้ถูกอาศัยแต่ละชนิด เช่น เหาคนจะไม่อาศัยบนตัวของเป็ดไม่ ซึ่งเรียกลักษณะความจำเพาะเช่นนี้ว่า Parasitic - Host specificity ปรสิตบางชนิดก็ไม่เลือกชนิดของผู้ ถูกอาศัย แต่อาจชอบผู้ถูกอาศัยชนิดหนึ่งมากกว่าอีกชนิดหนึ่ง

4.โดยทัวไป แรสิตมักมีขนาดเล็กกว่าผู้ถูกอาศัย

5.ไนพรรมชาติเรามักจะเห็นผลเสียอันกิดจากปรสิตไม่เด่นชัด เพราะปรสิตแต่ละชนิดจะทำให้ผู้ถูกอาศัยได้รับอันตรายไม่เหมือนกัน ไม่เท่ากัน นอกจากนี้ในระยะเวลาต่างกันอาจส่งผลเสียต่อผู้ถูกอาศัยได้ เพราะในบางกรณีผู้ถูกอาศัยอาจสร้างภูมิคุ้มกันซั่งเป็นอันตรายต่อปรสิตได้เช่นกัน

6.การพัฒนาวงชีวิตของปรสิตให้สมบูรณ์ต้องพึ่งพาผู้ถูกอาศัยอย่างมาก ถ้าขาดผู้ถูกอาศัยอาจจะทำให้การพัฒนาวงขีวิตของปรสิตไม่สมบูรณ์ เช่น พยาธิตัวตืดในคน ต้องอาศัยผู้ถูกอาศัยอย่างน้อย 2 ชนิด คือ คนและวัว ถ้าขาดวัว วงชีวิตของพยาธิตัวตืดไม่สามารถพัฒนาให้สมบูรณ์เป็นตัวเต็มวัยได้ หรือกรณีของยุง ถ้าขาดเสือดของสัตว์เลือดอุ่น มันจะไม่สามารถพัฒนาตัวอ่อนในไข่ได้ คือ ไม่มีการฟักไข่ใข่จะฝ่อรีบไป