ปริศนาคำทาย

สร้างโดย : นายวรวิทย์ โรงเรียนบ้านชะโนด2
สร้างเมื่อ จันทร์, 12/07/2010 – 18:04
มีผู้อ่าน 31,307 ครั้ง (23/07/2023)
ที่มา : http://old.thaigoodview.com/node/104549

ปริศนาคำทาย

       หมายถึง ถ้อยคำที่ยกขึ้นเป็นเงื่อนงำ เพื่อให้แก้ ให้ทาย การเล่นทายกัน ใช้ถ้อยคำธรรมดาเป็นภาษาร้อยแก้ว หรือจะมีสัมผัสแบบภาษาร้อยกรองก็ได้ ภาษาที่ใช้นั้นเป็นภาษาสั้น ๆ ง่าย ๆ กระชับความ แต่ยากแก่การตีความในตัวปริศนาอยู่บ้าง มักนิยมกันในหมู่เด็ก ๆ หรือผู้ใหญ่ ยกคำทายเพื่อมาทายกัน เป็นการฝึกสมอง ลองภูมิปัญญา ช่วยฝึกความคิด ก่อให้เกิดการเรียนรู้ ความเข้าใจ และเกิดความสนุกขบขัน บันเทิงใจด้วย นอกจากจะนี้ ยังฝึกให้เด็ก ๆ รู้จักจำ รู้จักสังเกต เป็นวิธีการสอนเด็กที่ชาญฉลาดอย่างยิ่ง ในสมัยโบราณ การลองภูมิปัญญาว่าผู้นั้นจะมีความเฉลียวฉลาดหรือไม่เพียงไร วิธีหนึ่งก็คือ การทายปริศนาหรือการทายปัญหาดังนั้นการเล่นปริศนาคำทาย จึงเป็นที่นิยมกันมาจนถึงปัจจุบันนี้ ปริศนาคำทาย วิธีเล่นคือผู้ทายจะเริ่มต้นการทายด้วยคำขึ้นต้นว่า “อะไรเอ่ย” ต่อจากนั้นก็จะเริ่มทายถึงสิ่งของ คน ต้นไม้ ผักสด ผลไม้ สัตว์ ฯลฯ โดยนำลักษณะเด่นหรือนำไปเปรียบเทียบกับสิ่งอื่นที่ใกล้เคียงกันเป็นการชี้แนะเพื่อให้ทายถูก อาจมีปัญหาเชาวน์ ซึ่งผู้ตอบจะต้องมีความรู้รอบตัว และมีความจำอย่างดีว่า คำตอบนั้นคืออะไร ถ้าทายถูกจะเป็นผู้ตั้งปัญหา ถ้าทายผิดจะต้องตอบปัญหาใหม่ หรือผู้ถามจะถามคนเดียวต่อไปเรื่อย ๆ ใช้เล่นตั้งแต่สองคนขึ้นไปไม่จำกัดเวลาและสถานที่ การถามให้ตอบหาก ผู้ตอบตอบไม่ได้ จะมีการบอกใบ้ หากใบ้แล้วยังตอบไม่ได้ ถ้าต้องการทราบคำตอบต้องยอมแพ้ในการยอมจะมีกติกาให้ปฏิบัติตาม เช่น เขกเข่า ให้ดื่มน้ำหรือกินอาหารจนอิ่ม ยอมเป็นทาส ซึ่งผู้ยอมแพ้ถือว่าเป็นการเสียหน้า ทั้งนี้เป็นการเน้นให้คิด ให้ใช้สติปัญญา จะไม่ยอมง่าย ๆ จึงถือว่าเป็นวรรณกรรมที่ส่งเสริมการใช้ความคิดสติปัญญา ปริศนาคำทายของภาคกลางขึ้นต้นด้วย อะไรเอ่ย ภาคเหนือขึ้นต้นด้วย อะหยังหวา อันหยังเอ๊าะ ภาคอีสานขึ้นต้นด้วย แม่นหยัง อิหยัง ภาคใต้ขึ้นต้นด้วย ไอ้ไหรหา ไอ้ไหรเหอ การั่ย ไหโฉ้ ในสมัยรัชกาลที่ 5 ก็นิยมทายปริศนากัน แต่มักจะแต่งเป็นโคลงหรือกลอนให้มีความไพเราะไปในทางภาษาหนังสือ เป็นการทายในหมู่ชนชั้น ที่ได้รับการศึกษา ซึ่งต่างจากการทายปริศนาตามหมู่บ้านหรือตามประสาชาวบ้าน เช่น วัดหนึ่งนามเรียกคล้าย เวลา ราตรีต่อทิวา นั่นไซร้ มีนามซึ่งชนสา- มัญเรียก แปลว่าวัดซึ่งไร้ ร่มไม้ชายคา (เฉลย – วัดแจ้ง หรือ วัดอรุณ) เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธมกุฎราชกุมาร พระองค์ได้ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นในบางโอกาส สำหรับให้ข้าราชบริพารส่วนพระองค์คิดทายกันเล่น หรือภายในแวดวงข้าราชสำนักสมัยนั้น เช่นในงานฤดูหนาวประจำปีที่วัดเบญจมบพิตรในสมัยนั้น จัดว่าเป็นงานที่สนุกสนานที่สุด เป็นงานที่เจ้านายเชื้อพระวงศ์มาออกร้านกันมาก การเล่นทายปัญหาหรือปริศนานับว่าเป็นจุดสำคัญที่สุดของงาน รัชกาลที่ 6 ทรงพระราชนิพนธ์ปัญหาร่วมด้วย จึงมีข้าราชบริพารสนใจตอบหรือทายกันมาก และมีรางวัลสมนาคุณให้แก่ผู้ที่ตอบหรือทายถูกอีกด้วย การเล่นทายปัญหาในวัดเบญจมบพิตรนี้ ในขั้นแรกเรียกว่าเป็นการทาย “ผะหมี” ซึ่งเป็นการเล่นอย่างแพร่หลายในหมู่ นักปราชญ์ราชบัณฑิตและกวีในประเทศจีน

ลักษณะของปริศนาคำทาย

1. นิยมใช้คำคล้องจองกันโดยไม่กำหนดจำนวนคำในแต่ละวรรค เป็นข้อความสั้น ๆ กะทัดรัดหรืออาจผูกเป็นปริศนากลอน ซึ่งบ่งบอกถึงความเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนทำให้จำได้ง่าย
2. เนื้อหานั้นมักจะนำมาจากสิ่งต่างๆที่อยู่รอบตัวเรา เช่น ของใช้ คน สัตว์ ผัก พืช เวลา สถานที่ เครื่องใช้ ปรากฏการณ์ธรรมชาติ เชาว์ปัญญา ฯลฯ ซึ่งผู้ผูกปริศนาจะต้องเป็นคนช่างสังเกต แล้วนำเอาสิ่งที่สังเกตเห็นมาผูกปริศนาให้ผู้อื่นใช้ปัญญาเพื่อแก้หรือทาย
3. จำนวนข้อความคำถามจะมีความสั้นยาวไม่เท่ากัน คือ อาจจะมีเพียงตอนเดียว สองตอน สามตอน หรือมากกว่านี้ แต่ข้อความทุกตอนจะเป็นการบอกคำตอบอยู่ในตัวเป็นนัยๆ ซึ่งเมื่อนำคำตอบมารวมกันจะเป็นลักษณะของสิ่งที่ทายนั่นเอง
4. ไม่นิยมถามตรง ๆ แต่จะใช้สิ่งเปรียบเทียบ
5. มีการท้าทายให้ผู้ไขปริศนาพยายามคิด

ประโยชน์ที่ได้รับ

1. ผู้เล่นได้รับความสนุกสนาน เพลิดเพลิน ขบขัน เป็นการพัฒนาจิตใจให้แจ่มใส
2. ฝึกให้ผู้เล่นเป็นผู้มีนิสัยช่างสังเกต ช่างคิด ฉลาดเฉลียวในการฝึกปัญญาของผู้เล่น
3. ผู้เล่นจะได้รับความรู้ด้านต่าง ๆ เช่น สำนวนภาษา สังคมวิทยา และธรรมชาติวิทยา
4. เป็นการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์
5. เป็นการสร้างความสามัคคีสร้างมนุษยสัมพันธ์ในหมู่ผู้เล่นอีกด้วย
6. เป็นการพัฒนาการใช้ภาษา
7. เป็นการฝึกให้มีไหวพริบ เชาวน์ ปัญญาดี

 ตัวอย่างของปริศนา

       ตัวอย่างของปริศนาคำทายแยกเป็นประเภท ดังนี้

  

ปริศนาเกี่ยวกับเครื่องมือที่ใช้ในการประกอบอาชีพ

ปริศนาคำทาย	เฉลย
อะไรเอ่ย ข้างโน้นก็เขาข้างนี้ก็เขาเรือสำเภาแล่นตรงกลาง	กี่ทอผ้า
อะไรเอ่ยคนแก่หลังโกง ลงน้ำไม่ขุ่น	เบ็ดตกปลา เบ็ดมีลักษณะงองุ้มเหมือนคนแก่หลักโกง
อะไรเอ๋ยกดหัวท้องป่อง	สาแหรก หวายที่ผูกด้านล่างถักยึดกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาดกว้างพอ ที่วางก้นกระบุงหรือกระจาดได้ มีสายขึ้นมามุมละเส้นนำปลายมาถักรวมกันและถักที่คั่น สำหรับสอดไม้คาน สาแหรกจะสูงประมาณ 1-1.20 เมตร เวลาจะนำกระบุงหรือกระจายใส่ต้องกดส่วนบนให้ตรงกลางป่องออก เพื่อจะได้นำกระบุงหรือกระจาดวางบนกันสาแหรกได้สะดวก
อะไรเอ่ยตัวอยู่นา ตาอยู่บ้าน อยู่นากัดข้าว อยู่บ้านกัดฝา	ตะปู
อะไรเอ่ยดำมิดหมี ยิ่งตียิ่งกัด ดำเหมือนหมัดยิ่งกัดยิ่งดี	สิ่วกับฆ้อน เพราะสิ่วและฆ้อนทำด้วยเหล็กมีสีดำ เวลาใช้สกัดไม้จะต้องใช้สิ่วกดลงไปบนไม้แล้วใช้ฆ้อนตีลงบนด้ามสิ่ว เพื่อเจาะในเนื้อไม้
อะไรเอ่ยหน้าขาว ๆ ตัวยาวศอก พอตัดขนออกยาวแค่วา	ขวาน เป็นปริศนาที่ผู้ทายจะต้องใช้เชาวน์ในการตอบ หมายถึงหากตัดพยัญชนะตัวหน้าคือ ข. และพยัญชนะสะกดตัวท้ายคือ น. จะเหลือแต่ตรงกลางคือ “วา”
อะไรเอ่ย มีหาง มีปาก มีตา กินปลาเป็นอาหาร	แห
อะไรเอ่ยกินข้างล่าง ขี้ข้างบน	กบไสไม้

ปริศนาเกี่ยวกับการคมนาคม

ปริศนาคำทาย	เฉลย
อะไรเอ่ยมะลุมมะลำ เดินวันยังค่ำไม่เห็นรอย	เรือ เนื่องจากแล่นในน้ำไม่มีร่องรอยให้เห็น
อะไรเอ่ยยิ่งตัดยิ่งยาว	ถนน คำว่าตัดในที่นี้คงหมายถึงการตัดพื้นที่บางส่วนมาสร้างถนน

ปริศนาเกี่ยวกับธรรมชาติ

ปริศนาคำทาย	เฉลย
อะไรเอ่ยกลางวันเก็บใส่กระบาย กลางคืนกระจายออก	ดาว
อะไรเอ่ยเขียวชะอุ่มพุ่มไสว ไม่มีใบมีแต่เม็ด	ฝน
อะไรเอ่ยกะลาซีกเดียว ข้ามทะเลได้	พระจัทร์
อะไรเอ่ยสูงเทียมฟ้า ต่ำกว่าหญ้านิดเดียว	ภูเขา
อะไรเอ่ยสูงกว่าน้ำด่ำกว่าเรือ	ฟองน้ำ จะอยู่ข้าง ๆ เรือ เวลาแล่นในน้ำจะมีฟองลอยอยู่ด้วย

ปริศนาเกี่ยวกับเบ็ดเตล็ด

ปริศนาคำทาย	เฉลย
อะไรเอ่ยนารีมีรู เพชรสีชมพูคารูนารี	ตุ้มหู
อะไรเอ่ยนกกระปูดแดง น้ำแห้งก็ตาย	ตะเกียง
อะไรเอ่ยมีฟันมากมายแต่กินอะไรไม่ได้	หวี
อะไรเอ่ยหึ่งๆ เหมือนผึ้งภุมรา เอกบาทาจะเร ๆ	ลูกข่าง เวลาหมุนจะมีเสียงดังหึ่ง ๆ
อะไรเอ่ยไม่มีคอไม่มีหัว มีแต่หน้า ถึงเวลาตีได้ตีเอา	กลอง
อะไรเอ่ยสองหูสี่ตา เบื่อนักหา เอาขาไว้ที่หู	แว่นตา
อะไรเอ่ยสองหน้ามีงาเต็มตัว	ข้าวเกรียบงา ขนมสมัยโบราณ จะทานต้องนำมาปิ้ง
อะไรเอ่ยสี่ตีนเกาะฝา อ้าปากกินคน	มุ้ง

ปริศนาคำทาย	เฉลย
อะไรเอ่ยไม่ใกล้ไม่ไกลมองเห็นรำไร	จมูก
อะไรเอ่ยตัดโคนก็ไม่ตาย ตัดปลายก็ไม่เน่า	ผม

ปริศนาคำทายที่มีข้อความเพียงตอนเดียว

ปริศนาคำทาย	เฉลย
สีบาทฟ้าดหา	ผักตำลึง
น้ำอะไรไม่เคยขึ้น	น้ำตก

 

ปริศนาคำทายที่มีข้อความสองตอน

ปริศนาคำทาย	เฉลย
กาไม่ใช่กาแท้ การ่อแร่เกาะกิ่งไม้	กาฝาก
ต้นเท่าก้อย ใบห้อยถึงดิน	ตะไคร้
กลิ้งอยู่บนพื้นธรณี สีชมพูชูสีอยู่ในกลมกลิ้ง	แตงโม
ต้นเท่าเทียน ใบเท่าถาด	บัวหลวง
ฝนตกสิบห่า หลังคาไม่เปียก	ใบบัวใบบอน
เมื่อเด็กนุ่งผ้า เมื่อชราเปลืองกาย	ไผ่
แก่เรียกห้าว สาวเรียกอ่อน	มะพร้าว
ต้นเท่าเข็ม ใบเต็มแม่น้ำ	ผักแว่น
ต้นเท่าเรือ ใบห่อเกลือไม่มิด	มะขาม
ข้างนอกสุกใส ข้างในเป็นโพรง	มะเดือ
ต้นเท่าสายพาน ลูกยานโตงเตง	มะระ
มีตารอบตัว หัวไว้จุก	สับปะรด
ต้นเท่าแขน ใบแล่นเลี้ยว	อ้อย
แม่ชีสาวชาววัง ไม่รับสั่งไม่ออก	ขี้มูก
สามขาเดินมา หลังคามุมสำลี	คนแก่ถือไม้เท้า
อยู่ข้างหน้า สุดตาแลเห็น	จมูก
น้ำบ่อน้อย คนตั้งร้อยวิดไม่แห้ง	น้ำลาย
พี่น้องท้องเดียว แลเหลียวไม่เห็นกัน	ใบหู
อยู่ในน้ำเป็นปลา อยู่สุขศาลาเป็นคน	หมอ
เกิดมามีหางไม่มีขา พอโตขึ้นมามีขาไม่มีหาง	กบ
ข้างบนเหน็บกริช ท้ายปิดเรือยนต์	กุ้ง
ตัดหัวตัดหาง เหลือกลางวาเดียว	ความ,กว้าง
สี่ตีนเดินมา หลังคามุงกระเบื้อง	เต่า
ชื่อน่ากลัว ตัวน่ารัก	ผีเสื้อ
ทุกครั้งที่กางขา ต้องอ้าปากทุกที	กรรไกร
นางท้าวแขนอ่อน กินก่อนพระ	ทัพพี
มีฟันมากมาย แต่กินอะไรไม่ได้ มีฟันมากมาย แต่กินอะไรไม่ได้	หวี
สี่ตีนเกาะฝา อ้าปากกินคน	มุ้ง
ตัวอยู่ในนา ตาเกาะฝาบ้าน	ตะปู
นกกะปูดตาแดง น้ำแห้งเกือบตาย	ตะเกียง
ตาเป็นไฟ ใจเป็นเหล็ก	รถยนต์
เดินมาเป็นแถว กินข้าวแล้วหรือยัง	ตัวหนังสือ
โตเท่าภูเขา เบานิดเดียว	เมฆ
เมื่อจะใช้เอาไปทอด เมื่อจะทอดเอาไปทิ้ง	สมอ
สุกเต็มต้น เก็บกินไม่ได้	แสงแดด
สูงเทียมฟ้า ต่ำกว่าหญ้านิดเดียว	ภูเขา

ปริศนาคำทายที่มีข้อความสามตอน

ปริศนาคำทาย	เฉลย
ห่อผ้าเหลืองอร่าม อยู่ในอาราม ไม่ใช่พระ	ต้นโพธิ์ห่อผ้า
เด็กดำนองในมุ้งขาว เรือนปั้นหยา หลังคาเดียว	น้อยหนา
จะว่าแจ๊กก็ไม่ใช่ จะว่าไทยก็ไม่ผิด มีหางอยู่นิดๆ	มะพร้าว
ใบหยักๆ ลูกรักเต็มต้น มะละกอก็ไม่ใช่	ต้นตาล
ไม่มีหัว ไม่มีหาง เดินขวางๆรีๆ	ปู
ชื่อเหมือนคนตาย มีปีกบินได้ มีดอกไม้เป็นที่กิน	ผีเสื้อ
ตัวเป็นไม้ ฟันเป็นเหล็ก มะพร้าวใหญ่เล็กกินไม่เหลือ	กระต่ายขูดมะพร้าว
มีลูกติดดิน มีตารอบตัว มีหูอยู่บนหัว	แห
มาจากอังกฤษ ไม่มีชีวิต แต่พูดได้	วิทยุ
สุกไม่หอม งอมไม่หล่น คนกินไม่ได้	พระจันทร์
คนจับไม่ได้ เพราะไม่มีตัวตน ถ้ามันจับคนหน้าตามืดมัว	ลม
มาจากเมืองแขก ตีไม่แตก ฟันไม่เข้า	เงา
แก่ๆนุ่งแดง เด็กๆนุ่งขาว สาวๆนุ่งเขียว	พริกขี้หนู

 ปริศนาคำทายที่มีความสี่ตอน

ปริศนาคำทาย	เฉลย
สุกไม่หอม งอมไม่หล่น แห้งคาต้น คนกินได้	ข้าวโพด
ต้นเท่านิ้วก้อย ใบย้อยถึงดิน เด็กเก็บมากิน ร้อให้ร่ำไร	พริก
ผ่าไม่ผุ ทะลุไม้แก่น ถึงแท่นดินสอ ถึงบ่อน้ำใน	มะพร้าว
ไม่มีเมีย ไม่มีลูก ไม่มีข้าวปลูก แต่มีข้าวกิน	พระ
มีหูสองหู มีขาสองขา เวรหนักหนา เอาขาแยงหู	ปิ่นโต
มีหาง มีปาก มีตา กินปลาเป็นอาหาร	แห

ปริศนาคำทายที่มีคำทายและคำตอบหลายอย่างมารวมกัน

ปริศนาคำทาย	เฉลย
สุกเหมือนดาว ขาวเหมือนฟ้า ดำเหมือนกา ด่าไม่ฟัง	มะปราง , มะไฟ , มะเลือ , มะดัน
ผักหนึ่งอยู่หนอง ผักสองอยู่วัด ผักสามอยู่ป่าช้า ผักสี่อยู่นา	ผักเป็ด , ผักชี , ผักกระสัง , ผักแว่น

ปริศนาคำทายที่มีข้อความเป็นส่วนหนึ่งของคำกลอน

ปริศนาคำทาย	เฉลย
เมื่อจะใช้เอาไปทอด เมื่อจะจอดเอาไปทิ้ง	สมอเรือ
ต้นเป็นสายยาวหูดูเป็นเส้น ดอกหางเห็นน่ายลบนเวหา	ว่าว